Hristiyanlığın Ritüelleri
Hristiyanların ayinlerini yaptığı yerlere kilise denilir. Bu terim, Yunanca ‘ekklesia’ teriminden türemiş olup hem toplanma yeri hem de Hristiyan toplumunu ifade eder. Günümüzde kiliselerin yapı itibariyle büyük olanlarına katedral; daha küçük ve sade olanlarına da şapel ismi verilir.
Bir Kilise Planı
Altar/ Sanctuary: Sunak yeri. Rahiplerin bulunduğu, dua ve ayinleri yönettikleri yer. Vaaz kürsüsü/Pulpit: Vaazların yapıldığı kürsü. Nave: Ana ayin mekanı olup ayine gelenler, burada otururlar.
Narthex: Son cemaat yeri.
Hristiyanlıkta ritüeller, günlük, haftalık ve yıllık olarak şu şekilde sıralanabilir:
Günlük ritüeller: Ruhban sınıfına mensup olmayanlar (laikler), için sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa ayin söz konusudur. Dualar ve ilahilerle ayin yerine getirilir. Ruhban sınıfının ise ait oldukları kilise ve tarikata göre ayin saatleri daha fazladır.
Haftalık ritüeller: Hristiyanlar, haftalık ayinlerini Pazar günü yaparlar. En önemli ayin olması nedeniyle tüm Hristiyanların gelmesi beklenmekle beraber günümüzde özellikle Avrupa ve Amerika’da katılım oranı ciddi seviyede düşüktür. Bu ayinde rahip,vaaz yapar, dua eder ve ayinin en önemli unsuru olan ekmek-şarap ayini sakramentini yerine getirir. Hristiyanların ayinlerini Pazar günü yapmasının arka planında Hristiyanlara göre Hz. İsa’nın Cuma günü çarmıha gerilip Pazar günü dirilmesi yatmaktadır.
Yıllık ritüeller: Hristiyanların yılın değişik günlerine denk gelen birçok ritüelleri/ bayramları olmasına rağmen Noel, Lent, Paskalya ve Pentekost en önemli yıllık bayramlardır.
Noel/ Christmas: Hz. İsa’nın doğumu anısına 25 Aralık (Katolikler) veya 6 Ocak’ta (Doğu Kiliseleri) kutlanan bayramdır.
Lent: Paskalya öncesinde bu güne hazırlık olarak kırk günlük dua ve oruç günlerine denir. Bu kırk günlük oruç, günümüzde bir perhiz yani normal yemeklerinizi yemenizle beraber en çok sevdiğiniz bir yiyecek (et), içecek (kahve) veya etkinlikten (film seyretmek vb.) uzak durmak şeklinde uygulanır.
Paskalya/ Easter: Hristiyanlığa göre Hz. İsa’nın çarmıha gerildikten üç gün sonra ölümden dirilmesi anısına kutlanılır. Ölümden dirilişin sembolü olarak renkli yumurtaların saklanıp çocukların bulduğu bir etkinlik yapılır.
Pentekost: Paskalya’dan elli gün sonra Kutsal Ruh’un havarilere inişi anısına kutlanılan bayramdır.
Sakramentler: Hristiyanlıkta kilise sırları ve inancın göstergesi düzenli olarak yapılan ritüellere sakrament denilir.
Vaftiz, Evharist, Konfirmasyon, Günah İtirafı, Evlilik, Rahip Takdisi, Son/ Hasta Yağlama şeklinde yedi tane sakrament bulunmakla birlikte Protestanlar bunlardan sadece ilk ikisini kabul ederler. Kısaca bunları şöyle açıklayabiliriz: Vaftiz: Dine giriş ve asli günahtan kurtuluş için uygulanan Vaftiz, bebeğin veya kişinin, suya daldırılması veya hastalık endişesi gibi durumlarda su serpilmesi ile yapılır.
Evharist: Komünyon ve Ekmek-Şarap ayini şeklinde de isimlendirilen Evharist, İsa’nın havarileriyle yediği son akşam yemeğinde ekmek için ‘bu benim etim’, şarap için de ‘bu benim kanım’ demesi69 ile başlayan bir ayindir. Bu bağlamda Evharist, gizemli bir şekilde kişinin, İsa ile birleşmesini ve bütünleşmesini sembolize eder.
Konfirmasyon: Kişinin kiliseye kabulü, imanının teyit ve takrir edilerek güçlendirilmesi ve Kutsal Ruh’un inayetini almak için Ortodoks kiliselerince Vaftizden hemen sonra; Katoliklerce de 7-14 yaş arasında yapılan ayine denilir.
Günah İtirafı: Kişinin işlemiş olduğu günahlarını yılda en az bir kez bir rahibe itiraf etmesi ve rahibin de kilisenin kendine verdiği yetkiye dayanarak onu bağışlamasıdır.
Evlilik: Evliliğin kutsal bir eylem olmasına binaen nikah akitlerinin kilisede bir rahibin önünde yapılması sakramentine denilir. Bu akit nedeniyle zina gibi suçlar dışında boşanmaya karşı çıkılır.
Rahip Takdisi: Rahip olacak kişilerin, bir üst sınıftaki ruhban sınıfından biri aracılığıyla dinî törenler eşliğinde atanmasına denilir.
Son/ Hasta Yağlama: Bir Hristiyan hastalandığında veya ölü- mü yaklaştığında rahip tarafından okunmuş yağ ile şifa bulması ve günahlarının bağışlanması için vücudunun belirli bölgelerine haç işareti yapılarak uygulanan bir sakramenttir.
bilgi
Noel ile yılbaşı farklı kutlamalardır. Noel, Hz. İsa’nın doğumu anısına kiliselerin farklı tarihlerde kutladıkları dinî bir gün iken; yılbaşı ise Miladi takvimin başlangıcı olarak kutlanılan seküler bir etkinliktir.
Antalya’nın Demre ilçesinde doğduğu kabul edilen Noel Baba figürü Aziz Nikolas olduğu belirtilir. Ancak sıcak bir yer olan Antalya’dan ren geyiklerinin çektiği bir kızakla seyahat yapan birine dö- nüşmesi, Noel Baba’nın Hristiyanlık öncesi dönemden Hristiyanlığa geçmiş bir unsur olduğu kanaatini güçlendirmektedir.